Γιορτάζοντας τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης κατά του οθωμανικού ζυγού, ας θυμηθούμε παλιότερες λέξεις που σχετίζονται με έναν… άλλο ζυγό.
Οι παλιότεροι γνωρίζουν ασφαλώς την οκά, τη θυμούνται, καθότι ήταν μια λέξη που αφορούσε την καθημερινή ζωή τους.
>> Διαβάστε Ακόμα: Μάθετε πως μπορείτε να διεκδικήσετε την περιουσία σας στην Kωνσταντινουπόλη
Παλαιότερα το βάρος όλων των προϊόντων (στερεών και υγρών), τα οποία διετίθεντο στο εμπόριο κυρίως χύμα, υπολογιζόταν σε οκάδες, αλλά και δράμια.
Μία οκά υποδιαιρούνταν σε 400 δράμια (μάζας 3,2 γραμμαρίων), εξ ου και η παροιμιώδης φράση «τα ‘χει τετρακόσια».
Ειδικότερα, η οκά (τουρκικό okka) ήταν μονάδα μέτρησης μάζας κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, όμως εξακολούθησε να παραμένει σε ισχύ εντός της επικράτειας των απελευθερωθέντων κρατών παράλληλα προς τις νέες μονάδες του μετρικού συστήματος που καθιερώθηκαν.
Μάλιστα δεν ήταν παντού ίδια, αλλά ανά χώρα ποίκιλλε κατά περιόδους, ενώ στους ύστερους χρόνους της Τουρκοκρατίας ορίστηκε στα 1,282 χιλιόγραμμα (κιλά). Επί Τουρκοκρατίας υπήρχε και το καντάρι (τουρκ. kantar), που ισοδυναμούσε με 44 οκάδες (= 56,44 χιλιόγραμμα), το οποίο ήταν και παραδοσιακή ζυγαριά.
Ένα παράδοξο γεγονός είναι και τούτο: Η οκά έπαψε να χρησιμοποιείται στην Τουρκία το 1931 (επί Κεμάλ Ατατούρκ), μάλιστα στη γειτονική χώρα ονομαζόταν eski okka (παλαιά οκά), σε αντιδιαστολή προς τη yeni (νέα) okka, δηλ. το χιλιόγραμμο (κιλό).
Κι όμως, στη χώρα μας η οκά καταργήθηκε επισήμως το 1959, μαζί με τα υπόλοιπα παλαιά μέτρα και σταθμά (όπως για παράδειγμα η οργιά και ο πήχης). Αλλά και πάλι, η οκά επιβίωσε μέχρι και τη δεκαετία του 1990 στις συσκευασίες των αλκοολούχων ποτών, κυρίως του ούζου και του τσίπουρου.
Όταν –για παράδειγμα– σε κάποιο μεζεδοπωλείο ζητάμε να μας σερβίρουν ένα «κατοσταράκι», στην πραγματικότητα ζητάμε το μπουκαλάκι που αντιστοιχούσε στα 100 δράμια της οκάς (320 γρ.), το «πενηνταράκι» μεταφράζεται σε 160 γρ. και το μικροσκοπικό «εικοσιπενταράκι» σε μόλις 80 γρ.!
Στατέρι, παλιά ζυγαριά, η χρήση της οποίας απαιτεί τη συνεργασία δύο ανθρώπων, καθώς στο πάνω μέρος της προσαρμόζουν ένα ξύλο, οι δύο πλευρές του οποίου ακουμπούν στις πλάτες τους © Β. ΜΑΛΙΣΙΟΒΑΣ
Οι δύο λέξεις χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα στη νεοελληνική κοινή: «Ο Σπύρος μού έδειξε το ρολόι που αγόρασε. Δεν του το είπα, αλλά κάνει μπαμ ότι είναι της οκάς» (=ευτελές, κακής ποιότητας, σαν να αγοράστηκε με το κιλό), «Αυτή η φοβερή ρίγανη που μου έφερες απ’ το χωριό σου θα έπρεπε να πουλιέται με το δράμι, αλλά πού να τη βρεις…».
«Το γαρούφαλο είναι μαύρο, μόν’ πουλιέται με το δράμι» (συχνά η αξία δεν συμβαδίζει με την εμφάνιση). «Δυο δράμια υπομονή, μια οκά μυαλό» (παροιμία).
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι με τη μετατροπή της οκάς σε κιλό κερδισμένοι βγήκαν οι έμποροι και ζημιωμένοι οι καταναλωτές, καθώς οι τιμές παρέμειναν ίδιες για μικρότερου βάρους αγαθά (το κιλό αντιστοιχούσε σε 312 δράμια). Δηλαδή ακριβώς αυτό που έγινε με την αντικατάσταση της δραχμής από το ευρώ και τις στρογγυλοποιήσεις, φυσικά πάντα προς τα πάνω…
Παλάντζα © Β. ΜΑΛΙΣΙΟΒΑΣ
—————————————————————————————–
Πηγή: www.lifo.gr
Admin
