Μια ελαφρά συννεφιά σκεπάζει τον Εύξεινο· μαύρα τα νερά του μέχρι το τελείωμα της θάλασσας στην ακτή κάτω από το δρόμο που χωρίζει την παράκτια ζώνη της Τραπεζούντας από το ύψωμα όπου δεσπόζει ο ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας.
>> Διαβάστε Ακόμα: Μάθετε πως μπορείτε να διεκδικήσετε την περιουσία σας στην Kωνσταντινουπόλη
Στα χρόνια του Μανουήλ Α΄ Μεγάλου Κομνηνού οικοδομήθηκε ο περικαλλής βυζαντινός ναός, πρώτο μισό του 13ου αιώνα, στα πρότυπα της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης· είναι σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, νάρθηκα και τρία εντυπωσιακά πρόπυλα.
Διακοσμήθηκε με εξαιρετικές τοιχογραφίες, οι περισσότερες από τις οποίες ανήκουν στην περίοδο της παλαιολόγειας αναγέννησης, τέχνη που έδινε έμφαση στην ανθρώπινη υπόσταση των εικονιζομένων, με πολυπρόσωπες συνθέσεις και τοπία που τονίζονται εμφατικά. Ο επισκέπτης βλέπει σκηνές από την Καινή Διαθήκη – όσες εν πάση περιπτώσει έχουν διασωθεί…
Η ανάδειξη των αγιογραφιών έγινε μετά από σκληρή δουλειά της ομάδας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου μεταξύ 1958 και 1964. Όπως όμως δήλωσε ειδικός που ενεπλάκη στη διαδικασία τότε, μόνο το ένα έκτο των τοιχογραφιών επιβίωσαν στο χρόνο και στο σοβά…1 Σχεδόν όλο το εσωτερικό του ναού σοβαντίστηκε όταν ο ναός έγινε τζαμί, μετά την εκδίωξη της ορθόδοξης κοινότητας της Τραπεζούντας.
Ήταν καλοκαίρι του 2013 όταν η Γενική Διεύθυνση Βακουφίων πήρε την κυριότητα του ναού, μετά από προσφυγή των θρησκευτικών Αρχών της χώρας, της υπηρεσίας Diyanet, στα δικαστήρια. Υποστήριξαν ότι «παράνομα το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού είχε καταλάβει την εκκλησία επί δεκαετίες» και κέρδισαν! Έως τότε, από τη δεκαετία του ’60, η Αγία Σοφία λειτουργούσε μόνον ως μουσείο.
Η σολομώντεια λύση που δόθηκε μετά τις αντιδράσεις ήταν να χωριστεί η Αγία Σοφία Τραπεζούντας και να λειτουργεί ως τζαμί και ως μουσείο. Στον κυρίως ναό το τζαμί, στα κλίτη οι επισκέψιμοι χώροι με τις τοιχογραφίες.
Παρεμβάσεις όμως θα κάνουν για ακόμα μία φορά οι τουρκικές Αρχές στον χριστιανικό ναό της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας, που μετά από 52 χρόνια χρήσης ως μουσείο θα μετατραπεί σε κανονικό τζαμί. Τόσο κανονικό, ώστε οι ιθύνοντες κλήθηκαν να βρουν τρόπο οι μουσουλμάνοι που θα προσέρχονται για να προσευχηθούν να μην «ενοχλούνται» από τις αγιογραφίες-έργα τέχνης. Και τον βρήκαν.
Με ένα ειδικό φως θα «εξαφανίζουν», για τις ώρες που είναι ανοιχτός ο ναός, όλες τις αγιογραφίες!
Τουρίστες από όλη την Τουρκία και από αλλού –κυρίως από τις αραβικές χώρες του Κόλπου θα εισέρχονται στον πάλαι ποτέ κυρίως ναό και τώρα τέμενος με… πεσσούς και γυψοσανίδες να στηρίζουν μια «εμπνευσμένη» κατασκευή η οποία κρύβει τον τρούλο.
Πράσινος φωτισμός νέον, το χρώμα του Ισλάμ, σηματοδοτεί το μιχράμπ. Ουδείς μπορεί να δει τον Παντοκράτορα στον τρούλο ή το περίτεχνο μωσαϊκό στο δάπεδο…
(Οι πιστοί μουσουλμάνοι που χρησιμοποιούν για το ναμάζι τους το τζαμί της Αγια-Σοφιάς (τι αντιφατικό, αλήθεια)
Η διαδικασία αποκατάστασης που αναμένεται να στοιχίσει δύο εκατομμύρια τουρκικές λίρες, θα ξεκινήσει εντός του 2017.
Ο Ισμέτ Τσαλίκ, επαρχιακός διευθυντής διαχείρισης μνημείων στην Τραπεζούντα, μίλησε στην τουρκική εφημερίδα για τα σχέδιά της κυβέρνησης για το «Κεντρικό Τζαμί Τραπεζούντας» όπως χαρακτηριστικά αποκάλεσε τον ιερό ναό. «Όταν θα πατάμε το κουμπί, όλες οι τοιχογραφίες θα θαμπώνουν… Έτσι, ο κόσμος θα είναι σε θέση να προσεύχεται χωρίς οποιαδήποτε επιρροή από τις τοιχογραφίες» είπε.
Ποντίοι που κάποτε εδώ λειτουργούνταν, γιόρταζαν τις χαρές τους και αποχαιρετούσαν τους τεθνεότες
Μια συννεφιά σκεπάζει τον Εύξεινο…
* Όλες οι φωτογραφίες είναι της Έρσης Βατού.
—————————————————————————–
