Το ψυχογράφημα της ελληνικής κοινωνίας: Από την «επανάσταση» στην «αποδοχή»

293

Σε τι φάση βρίσκεται σήμερα η ελληνική κοινωνία; Ποιά είναι η ψυχολογία της «μάζας» και τι αποζητούν τελικά οι Ελληνες πολίτες από το πολιτικό σύστημα; Εκτός από τις ποσοτικές έρευνες, οι οποίες μετράνε με αριθμούς και ποσοστά κομμάτων την κοινή γνώμη, διεξάγονται παράλληλα και ποιοτικές έρευνες οι οποίες αποτυπώνουν την συλλογική ψυχολογία και απαντούν σε μερικά από τα ανωτέρω κομβικά ερωτήματα.

Το μοντέλο της Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ-Ρος που η αρχική του χρήση ήταν για να περιγράψει τις πέντε φάσεις, από τις οποίες περνάει ο ασθενής για να αποδεχτεί τελικά τον θάνατο, έχει επεκταθεί πλέον για να αποτυπώσει ευρύτερα τις αντιδράσεις των ανθρώπων όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλες αλλαγές, σαν αυτές που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία τα τελευταία σχεδόν δέκα χρόνια που βρίσκεται σε οικονομική κρίση.

Το μοντέλο βασίζεται στις ψυχολογικές φάσεις που είναι με την σειρά  η άρνηση, ο θυμός, οι εναλλακτικές λύσεις, η κατάθλιψη και τελικά η αποδοχής μίας κατάστασης.

Και πράγματι, αν δούμε τα προηγούμενα χρόνια η ελληνική κοινωνία πέρασε από την φάση να αρνείται την πραγματικότητα, ακολουθώντας ο «θυμός», όπως εκφράστηκε στις πλατείες. Οι «εναλλακτικές λύσεις» ήρθαν μετά με την ψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στο «παλιό κατεστημένο». Η προσδοκώμενη όμως αλλαγή δεν ήρθε, καθώς τα μνημόνια δεν καταργήθηκαν όπως ευαγγελιζόταν η σημερινή κυβέρνηση.

Και πλέον σε τι ψυχολογική φάση βρίσκεται η ελληνική κοινωνία;

«Όχι στην επανάσταση»

Ο Βασίλης Φεύγας, είναι πολιτικός επιστήμονας και σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας. Του ζητήσαμε να μας πει την άποψη του, έχοντας «διαβάσει» και αναλύσει τα τελευταία χρόνια της κρίσης πολλές ποιοτικές έρευνες, οι οποίες αποτυπώνουν την κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας.

«Η μεγάλη πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας βρίσκεται σε φάση αποδοχής της υφιστάμενης κατάστασης. Έχει αποδεχθεί σε μεγάλο βαθμό ότι θα πρέπει να πορευθεί τον δύσκολο δρόμο. Δεν αρέσει αυτός ο δρόμος, αλλά γνωρίζει πλέον ότι δεν υπάρχει άλλος.  Η ελληνική κοινωνία στην παρούσα φάση δεν αναζητεί επίδοξους σωτήρες, ούτε και εναλλακτικές λύσεις «επαναστατικού» χαρακτήρα. Αναζήτησε τέτοιου είδους λύσεις την περίοδο 2012-2015. Το μοντέλο της Kubler Ross είναι διαφωτιστικό» σημειώνει με νόημα.

Η εξέλιξη της συλλογικής ψυχολογίας 

Ο κ. Φεύγας βάσει του συγκεκριμένου μοντέλου, αναλύει τις ψυχολογικές «μεταπτώσεις» της ελληνικής κοινωνίας τα χρόνια της κρίσης, εντοπίζοντας τις φάσεις που πέρασε και φτάνοντας στο σημείο το οποίο βρισκόμαστε σήμερα, που δεν θα έλεγε κανείς ότι είναι ιδιαίτερα αισιόδοξο.

«Η αρχική άρνηση της πραγματικότητας το 2010 (περίοδος του πρώτου μνημονίου και των αρχικών μέτρων λιτότητας), την διαδέχθηκε ο θυμός απέναντι στο πολιτικό σύστημα (περίοδος αγανακτισμένων), η αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων (άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, της Χρυσής Αυγής, Ανεξαρτήτων Ελλήνων, η εμφάνιση πολλών πολιτικών κινήσεων δεξιά και αριστερά του πολιτικού συστήματος). Έπειτα από μια περίοδο κατάθλιψης, σήμερα έχουμε περάσει στην φάση της αποδοχής» τονίζει και προσθέτει πως  «όλο και περισσότεροι Ελληνες αισθάνονται ότι δεν έχουν τη δύναμη να αντιδράσουν. Άλλωστε η πρότερη αντίδρασή τους με την υπερψήφιση του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2015, αλλά και στο δημοψήφισμα του Ιουλίου της ίδιας χρονιάς δεν είχαν τα προσδοκόμενα αποτελέσματα.  Για την ακρίβεια οι όποιες προσδοκίες δημιούργησε η «εναλλακτική» πρόταση του Αλέξη Τσίπρα διαψεύστηκαν, όπως διαψεύστηκαν και ακόμη πιο «δυναμικές και εναλλακτικές» επιλογές όπως της Χρυσής Αυγής. Σήμερα, όχι μόνο δεν έχουν τη διάθεση να αντιδράσουν δυναμικά, αλλά υπάρχει σημαντική μερίδα πολιτών που νοιώθουν ενοχές και για τον τρόπο που τοποθετήθηκαν την περίοδο 2011-2015».

Και τώρα τι;

Το ερώτημα που κυριαρχεί είναι τι γίνεται από δω και στο εξής; Εχει μετατραπεί η ελληνική κοινωνία σε μία απαθή μάζα που δείχνει ανήμπορη να «μαζέψει τα κομμάτια της» και να στήσει ξανά όρθια την χώρα; Τι προσδοκούν και σε τι ελπίζουν πλέον οι Ελληνες πολίτες; Υπάρχει άραγε φως στην άκρη του τούνελ; Η άποψη του κ. Φεύγα είναι πως «οι πολίτες σήμερα αναζητούν πλάνο εξόδου από την κρίση, το οποίο θα περιλαμβάνει σαφές χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένες πολιτικές που θα αφορούν τη ζωή τους» και προσθέτει πως αυτή η εξέλιξη στην συλλογική ψυχολογία, πηγάζει από την έντονη ανασφάλεια σε προσωπικό επίπεδο.

«Οι Ελληνες πολίτες δεν γνωρίζουν πλέον τι τους ξημερώνει την επόμενη ημέρα τόσο στη δουλειά τους, όσο και εξαιτίας των συνεχών αλλαγών στο φορολογικό και ασφαλιστικό σύστημα, αλλά και στις εργασιακές τους σχέσεις, όπου τίποτα δεν είναι σταθερό ακόμη και στον δημόσιο τομέα».

Το βέβαιο είναι πως η βίαιη μετάβαση από τις προηγούμενες δεκαετίες από όπου ως ευτυχία οριζόταν η προσωπική επιτυχία και η κοινωνική καταξίωση, η ελληνική κοινωνία φαίνεται πλέον πως έχει αλλάξει προτεραιότητες και βιώνει την αποδοχή μίας κατάστασης κάτι που εστιάζεται στην φράση «έτσι είναι η κατάσταση και έτσι θα πορευτούμε».

 

_______________________

   Πηγή: kathimerini

via antikleidi.com