Πολιτισμός

Η Eλληνο-αρμένισσα καλλιτέχνης Hera Buyuktascian και οι μνήμες της

Mar 20, 2015

1047

Μερικές συναντήσεις στη ζωή ενός ανθρώπου δεν είναι καθόλου τυχαίες. Η δική μου συνάντηση με την Hera Büyüktaşçıyan έγινε με αφορμή την κοινή μας εργασία για την Σχολή Γαλατά στην Κωνσταντινούπολη και έμελλε να είναι και μοιραία. Για μένα η Ήρα εκπροσωπεί την σύγχρονη γυναίκα – καλλιτέχνη που μέσα από τα έργα της δεν αγγίζει απλά την μνήμη, αλλά μπαίνει πιο βαθιά «στο πετσί της μνήμης και των αναμνήσεων”. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αξιολόγηση και την μετουσίωση της μνήμης και των αναμνήσεων από το παρελθόν στο παρόν, στο σήμερα. Η Ήρα είναι ένας απλός νέος άνθρωπος με διπλή ταυτότητα, αφού οι ρίζες της είναι από οικογένεια Ρωμιών και Αρμενίων της Πόλης.

>> Διαβάστε Ακόμα: Μάθετε πως μπορείτε να διεκδικήσετε την περιουσία σας στην Kωνσταντινουπόλη

Η ίδια αποκαλεί τον εαυτό της παραμυθά, storyteller. Την ρωτώ γιατί επέλεξε αυτό το χαρακτηρισμό και μου απαντά ότι «το να αφηγείται κανείς, να λέει αλληγορικά παραμύθια είναι ένα είδος διαλόγου. Βρήκα αυτόν τον τρόπο σαν ένα μέσο με το οποίο εξηγώ τα αληθινά πράγματα με έναν άλλο τρόπο, τον δικό μου τρόπο. Μέσω των έργων μου θέλω να μετατρέπω την πραγματική ζωή σε λέξεις και να κάνω τις ιστορίες πραγματικότητα».

Δηλαδή συμπληρώνω «οι ιστορίες αυτές περιλαμβάνουν και τα δικά σου βιώματα που πολλά από αυτά έχουν να κάνουν και με την καταγωγή σου;»… «Σίγουρα» μου απαντά. «Μέσω αυτών των αφηγήσεων και της δουλειάς μου –μέσω της οποίας “εξιστορώ”’ ιστορίες προκαλώ τον θεατή ή τον ακροατή να δει, να αποδεχτεί και να καταλάβει τις ιστορίες μου, αλλά παράλληλα θέλω να τον βάλω και στην διαδικασία να σκεφτεί τι κρύβεται πίσω από την ιστορία. Στόχος μου είναι τα έργα μου να προβληματίσουν τον άνθρωπο. Πως το κάνω αυτό; Προκαλώντας τον να προβληματιστεί από αυτό που βλέπει μέσω των αναμνήσεών του». Σκέφτομαι πόσο σύνθετη μπορεί να είναι μια τέτοια σκέψη και πόσοι αλήθεια μπορούν να καταλάβουν αυτά που θέλει ένας καλλιτέχνης να πει στη σύγχρονη εποχή!

Αυτόματα έρχεται στο μυαλό μου η Πόλη αλλά και τα έργα της φίλης μου. Η Πόλη, ο Βόσπορος, ο Κεράτιος, το νερό που την περιβάλλει. Ποιος αλήθεια -όταν σκέφτεται ή επισκέπτεται την Πόλη- δεν την συνδέει με το νερό; Προσωπικά, δεν μπορώ να φανταστώ την Κωνσταντινούπολη χωρίς να σκεφτώ τον Βόσπορο, τα Στενά, τον Κεράτιο.

«Και το νερό τι ρόλο παίζει στις ιστορίες σου;» «Για μένα το νερό είναι η πηγή αλλά και το εργαλείο που τρέφει την μνήμη μας. Είναι ένα φυσικό στοιχείο με πολλαπλές χρήσεις. Το νερό βρίσκεται παντού στη ζωή μας. Είναι πέρα από τον χρόνο, ρέει όπως και η μνήμη». «Και η έκθεση σου στην Αθήνα το “Ψαροκόκαλο” επηρεάστηκε από το νερό της Πόλης ή είναι κάτι άλλο;», συνεχίζω …

«Είχα βρει ένα ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, το Νεκρό Σπίτι» μου απαντά. «Το ξέρεις; Και από το ποίημα κράτησα έναν στίχο.

…στριγκιά κραυγή που έμεινε καρφωμένη στο σκιερό διάδρομο
σαν ένα μεγάλο ψαροκόκαλο στο λαρύγγι ενός αγνώστου μουσαφίρη…»

Την κοιτώ γεμάτη απορία, εντυπωσιασμένη! «Ξέρεις συνεχίζει το “ψαροκόκαλο” για μένα μπορεί να καθίσει στο λαιμό και να μην αφήνει το καινούργιο να περάσει. Έτσι το σκέφτηκα. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή είχα την ανάμνηση ότι ποτέ δεν μπορούσα να μιλήσω καλά Ελληνικά. Νιώθω ότι γνωρίζω την ελληνική γλώσσα, ότι είναι στο αίμα μου αλλά όπως το ψαροκόκαλο κάτι με εμποδίζει, ώστε να μπορώ να εκφραστώ στα ελληνικά και να ψελλίσω τις σωστές λέξεις. Έτσι ξεκίνησα να δουλεύω τα έργα μου για την έκθεση της Αθήνας. Η ανάγκη μου να αφαιρέσω αυτά τα ψαροκόκαλα από το λαιμό μου είναι σαν το νερό που πίνουμε, όταν ένα κόκαλο μας κάθεται στο λαιμό. Το νερό μας βοηθά στο να διώξουμε την ένταση που προκαλείται από την αίσθηση ότι ένα ξένο σωματίδιο δεν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε το φαγητό ή κατ’ επέκταση την ζωή μας.

Το συνδύασα με κρυμμένες πτυχές της μνήμης μου, οι οποίες βρίσκονται κολλημένες στο “λαιμό” του μυαλού. Όλα εκείνα τα πράγματα που έχουν καρφωθεί και ξεχαστεί σε σκοτεινές γωνιές του χρόνου και δεν αφήνουν το νέο να περάσει και να γίνει ορατό. Ένα ψαροκόκαλο μπορεί να κολλήσει σε μια στιγμή που ένα ανεπάντεχο μόριο της γλώσσας είναι έτοιμο να εκχυθεί. Είναι σαν ένα ερείπιο που κουβαλάει τις αιχμηρές άκρες του χρόνου οι οποίες ξύνουν τα πάντα καθώς αυτό ανέρχεται στην επιφάνεια από το σημείο που είχε βυθιστεί.

Όντας μισή Αρμένισσα και μισή Ελληνίδα, η συνεχής μου πάλη με τη γλώσσα διαδραματίζει έναν πολύ συγκεκριμένο ρόλο στις παιδικές μου μνήμες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά σκηνές από την παιδική μου ηλικία, όταν αναρωτιόμουν για την έννοια του ‘άλλου’ και ποιος ο ρόλος μου στην τουρκική κοινωνία, αλλά και στην Ρωμέικη και την Αρμένικη.

Έτσι, σκέφτηκα τον τίτλο “Ψαροκόκαλο” γιατί ήθελα μέσω των έργων που θα εκθέσω να προσπαθήσω να αφαιρέσω τα κομμάτια των αιχμηρών άκρων, ένα-ένα, ώστε να δει κανείς τι έκλεινε το δρόμο στις ανείπωτες λέξεις και στις βουβές αναμνήσεις μου. Τα θραύσματα στην έκθεση, για παράδειγμα οι οργανισμοί με τα χάλκινα πόδια και τα έργα σε χαρτί που συνομιλούν με έναν άγιο και έναν άγγελο, ο οποίος θεραπεύει και ευλογεί λαιμούς που έχουν δεσμευθεί από πλευρές του χρόνου»

Η έκθεση της Ήρας πραγματοποιείται στην μη κερδοσκοπική γκαλερί State of Concept στην Αθήνα και θα διαρκέσει μέχρι τις 4 Απριλίου 2015. Σας προ(σ)καλούμε να την επισκεφτείτε!

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στις ακόλουθες ιστοσελίδες:

http://herabuyuktascian.blogspot.com / http://www.stateofconcept.org

Φωτογραφίες από την Hera Büyüktaşçıyan και την γκαλερί State of Concept

* Η Hera Büyüktaşçıyan γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1984. Απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών με κατεύθυνση τη ζωγραφική (Πανεπιστήμιο Μαρμαρά, 2006). Ζει και εργάζεται στην Κωνσταντινούπολη. Η καλλιτέχνης χρησιμοποιεί την έννοια του «άλλου» την οποία συνδυάζει με τις ιδέες της απουσίας και του αδιόρατου, με σκοπό να συνθέσει ένα φανταστικό σύνδεσμο μεταξύ ταυτότητας, μνήμης, χώρου και χρόνου μέσα από «το άλλο». Κάνοντας χρήση μεταφορών από τοπικούς μύθους, ιστορικά και εικονογραφικά στοιχεία, δημιουργεί μία νέα αφηγηματική οπτική του «άλλου». Σε μια προσπάθεια να εξετάσει την έννοια της «απουσίας» εντός της συλλογικής μνήμης επικεντρώνεται, στα πιο πρόσφατα έργα, σε μία αστική μεταμόρφωση, η οποία προκαλεί την εξαφάνιση, το αόρατο, την απομόνωση και την ετερότητα εντός των κοινωνικών, ιστορικών, χωροχρονικών και μνημονικών ορίων.

Συμμετοχές σε προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών: ACSL (Ερεβάν, 2011); PiST/// Interdisciplinary Project Space (Κωνσταντινούπολη, 2012), AIRDrop (Στοκχόλμη, 2012), Villa Waldberta (Μόναχο, 2012–13), Delfina Foundation (Λονδίνο, 2014). Επιλεγμένες εκθέσεις: “Worthy Hearts” (Ερεβάν, 2011), “The Afternoon Odyssey” (SALT, Κωνσταντινούπολη, 2012), “Looking for Somewhere to Land” (Στοκχόλμη, 2012), “Reflecting on Reflection” (Galeri Mana, Κωνσταντινούπολη, 2012), “Blur” (Weltraum, Μόναχο, 2012), “Envy, Enmity, Embarrassment” (ARTER, Κωνσταντινούπολη, 2013), “In Situ” (PiST///, Κωνσταντινούπολη, 2013), “The Land Across the Blind” (2014, Galeri Mana, Κωνσταντινούπολη), “The Jerusalem Show” (Ιερουσαλήμ, 2014), Century of Centuries (SALT, Κωνσταντινούπολη, 2015), 56η Μπιενάλε Βενετίας, Περίπτερο Αρμενίας (Βενετία, 2015).