Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ήρθε το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας και η αρχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Σουλτάνος πήρε την θέση του βυζαντινού αυτοκράτορα. Πρώτος σουλτάνος αναδείχθηκε ο Μωάμεθ Β ο Πορθητής.
Οξυδερκής ηγεμόνας, με σπουδαίες στρατηγικές ικανότητες και βαθιά γνώση της ελληνικής κουλτούρας. Ήταν γιος του σουλτάνου Μουράτ του Β’ και μίας οθωμανής σκλάβας, η οποία όμως πέθανε όταν ήταν ακόμα μωρό.
>> Διαβάστε Ακόμα: Μάθετε πως μπορείτε να διεκδικήσετε την περιουσία σας στην Kωνσταντινουπόλη
Έτσι, τον πήρε στην προστασία της η Μάρα, μία από τις άλλες γυναίκες του πατέρα του, και τον μεγάλωσε σαν δικό της παιδί. Ήταν μία γυναίκα ευγενικής καταγωγής με ελληνοσερβικές ρίζες, που είχε παντρευτεί τον Τούρκο σουλτάνο καθαρά για πολιτικούς λόγους.
Στο πλάι της έμαθε ελληνικά και διδάχθηκε τις αρχές του χριστιανικού δόγματος.
Η ανατροφή αυτή προκαλούσε την οργή του πατέρα του, ο οποίος ήδη θεωρούσε τον Μωάμεθ κατώτερο από τους άλλους γιους του, διότι ήταν νόθος. Μεγαλώνοντας, τον έδερνε διαρκώς και ανελέητα, σε βαθμό που ορισμένες φορές κόντεψε να τον σκοτώσει. Παρόλα αυτά, ο Μωάμεθ επέζησε.
Και τελικά ήταν ο μόνος από τους αδερφούς του που τα κατάφερε, καθώς εκείνοι δολοφονήθηκαν. Έτσι, σε ηλικία μόλις 18 ετών ο νεαρός κλήθηκε να αναλάβει καθήκοντα σουλτάνου. Με τη Μάρα πάντοτε στο πλευρό του, έθεσε ως στόχο να μετατρέψει το σουλτανάτο του σε μία μεγαλοπρεπή αυτοκρατορία.
Μετά την Άλωση της Πόλης
Μετά την πολιορκία και τις σφαγές, ο Μωάμεθ θέλησε να επαναφέρει την ζωή στην Πόλη και να προσελκύσει τους Χριστιανούς που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους για ένα ασφαλέστερο καταφύγιο. Πίστευε ότι ο ιδανικός τρόπος για να τους πείσει να επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη ήταν να γίνει ανασύσταση της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπό την ηγεσία ενός Πατριαρχείου που θα διευθετούσε τις υποθέσεις των χριστιανών.
Ο Μωάμεθ ο Β’ επέτρεψε την αυτονομία της Εκκλησίας με την προϋπόθεση ότι θα αποδεχόταν την οθωμανική αυτοκρατορία. Όμως, ο τελευταίος Πατριάρχης πριν από την άλωση της Πόλης ήταν ο Γρηγόριος Μάμμας που είχε διαφύγει στην Ιταλία το 1451. Η θέση του πατριάρχη ήταν κενή. Ωστόσο, ο Μωάμεθ βρήκε τον άνθρωπο που αναζητούσε.
Ήταν ο Γεννάδιος Σχολάριος, πολέμιος της Ένωσης των Εκκλησιών και μεγάλος αντίπαλος του τελευταίου αυτοκράτορα της βασιλεύουσας, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ο οποίος έβλεπε την επερχόμενη κατάρρευση και συντάχθηκε με αυτούς που ήθελαν την ένωση με τη Δυτική εκκλησία (με τον πάπα). αντιθέτως οι ανθενωτικοί, με πολιτικό αρχηγό το Δούκα Νοταρά και θρησκευτικό τον Γενάδιο Σχολάριο πολεμούσαν αυτή την προοπτική. Το μίσος μεταξύ τους ήταν τόσο μεγάλο ώστε οι ανθενωτικοί έλεγαν: «Κρειττότερον βασιλεύσαι εν μέση Πόλει φακιόλιον Τούρκων παρά καλύπτρα λατινικήν»!
Ο Μωάμεθ είχε καταλάβει ότι ο Σχολάριος είχε μεγάλη επιρροή σε μεγάλο μέρος του χριστιανικού πληθυσμού. Σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές, ο σουλτάνος είπε «θέλημα τους έδωκε [στους Χριστιανούς], και τους είπε, όποιον θέλουν να κάμουν κατά την πίστιν τους και συνόδου γενομένης έκλεξαν όλοι ομοφώνως τον σοφώτατον κύριν Γεώργιον τον σχολάριον».
Για τον Μωάμεθ τον Β΄, τον νέο σουλτάνο, η ανάδειξη του Γεννάδιου ως Πατριάρχη ανάμεσα σε άλλα θα ήταν και ένα μήνυμα προς την εκκλησία της Δύσης ότι η Ανατολή με την επικράτηση της οθωμανικής αυτοκρατορία άλλαζε πολιτική πορεία.
Όταν έμαθε ότι ο Γεννάδιος είχε αιχμαλωτιστεί και τον είχε μετατρέψει σε σκλάβο, έσπευσε να τον απελευθερώσει. Τον εξαγόρασε από τον «κύρη» του και τον κάλεσε στο παλάτι του για να τον δώσει το αξίωμα του Πατριάρχη. Ο Γεννάδιος πέρασε ταχύτατα όλη την ιεραρχία. Έως τις 6 Ιανουαρίου 1454 που ορίστηκε Πατριάρχης, προβιβάστηκε από μοναχός σε διάκονος, ιερέας και επίσκοπος σε χρόνο ρεκόρ.
Ο σουλτάνος του παραχώρησε πολλά προνόμια ανάμεσα σε αυτά ήταν η φοροαπαλλαγή, η ισόβια διατήρηση του αξιώματος, ακόμη και οθωμανική φρουρά.
Ο νέος Πατριάρχης έπρεπε να ξεκινήσει τη σύσταση της εκκλησίας από την αρχή, καθώς έλειπαν ακόμη και κληρικοί. Πολλοί ήταν αιχμάλωτοι, ενώ άλλοι είχαν σκοτωθεί. Ο Γεννάδιος προχώρησε ακόμη και στην εξαγορά της ελευθερίας πολλών αιχμάλωτων κληρικών.
Έπρεπε να αντιμετωπίσει επίσης, το πρόβλημα του εξισλαμισμού πολλών χριστιανών, αλλά και τους παράνομους γάμους. Με τις αναταραχές στην Κωνσταντινούπολη πολλές οικογένειες διαλύθηκαν.
Πολλοί από αυτούς που έμειναν πίσω έκαναν εξώγαμα ή προσχώρησαν στο ισλάμ για να μπορέσουν να κάνουν δεύτερο γάμο. Ο Πατριάρχης τους έδωσε τη δυνατότητα να ακυρώσουν τον πρώτο τους γάμο, ώστε να μην εξισλαμίζονται.
Δέχτηκε τους ενωτικούς κληρικούς με την προϋπόθεση ότι θα δήλωσαν εγγράφως την πίστη τους στην ορθοδοξία. Επανίδρυσε τη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Για αυτό που κατηγορήθηκε ήταν ότι επέτρεψε τους γάμους παιδιών ηλικίας κάτω των 12 ετών. Σύμφωνα με ιστορικούς το έκανε αυτό γιατί οι έγγαμοι νέοι δεν κινδύνευαν να στρατολογηθούν στο σώμα των Γενίτσαρων από το οθωμανικό κράτος.
Όταν το 1453 χάνεται η Κωνσταντινούπολη, το συνεκτικό κέντρο της Ορθοδοξίας, σχεδόν όλη η Βαλκανική πέρασε στα χέρια των Οθωμανών, με εξαίρεση τα εδάφη που ήδη κατείχαν οι Δυτικοί (Κρήτη, παράλια Πελοποννήσου, νησιά,Επτάνησα).
Παρουσιάζεται, δηλαδή, στον ελληνικό κόσμο το φαινόμενο δύο κυριάρχων: από τη μία πλευρά οι Τούρκοι, που καταλαμβάνουν το συντριπτικό μέρος των βυζαντινών εδαφών και ουσιαστικά όλη την ηπειρωτική Ελλάδα, και από την άλλη οι Βενετοί, που διατηρούν για ένα διάστημα την Κρήτη και στο τέλος μόνο τα νησιά του Ιονίου Πελάγους.
Αναπόφευκτα, κάτω από την πίεση της οθωμανικής κατάκτησης σημαντικές ομάδες βυζαντινών ορθόδοξων πληθυσμών, μεταξύ των οποίων πολλοί καλλιτέχνες κυρίως από την ίδια την Κωνσταντινούπολη, ζήτησαν καταφύγιο στο ασφαλέστερο και φιλικότερο περιβάλλον των Βενετοκρατούμενων ήδη περιοχών, όπως η Κρήτη και τα Ιόνια Νησιά, αλλά και στην ίδια τη Βενετία.
Ήδη από το 15ο αιώνα η Κρήτη είναι ο πρώτος σταθμός των ορθόδοξων προσφύγων από την Κωνσταντινούπολη. Έτσι, ως το σπουδαιότερο πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο του Ελληνισμού διαδέχεται τη Βασιλεύουσα μετά την πτώση της, και λειτουργεί ως ένα ιδιαίτερο κοσμοπολίτικο περιβάλλον της εποχής μέχρι την οριστική κατάκτησή της από τους Τούρκους το 1669, γεγονός που διέκοψε βίαια την πολιτισμική της πορεία.
—————————————————————————————
Πηγή αρχικής εικόνας: Wikimedia Commons
ΠΗΓΕΣ: http://www.mixanitouxronou.gr/
-Βικιπαίδεια
-Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια.
-http://www.antivouniotissamuseum.gr
