Ο Μπάρμπας Μου Ο Παναής

1138

Στίχοι : Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου
Τραγούδι  : Μιχάλης Ζαμπέτας

Μουσική Γιώργος Στεφανάκης 

Καθώς τα λόγια της Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου περιλαμβάνουν πολλά «εμπόδια» για μας τους νεότερους, παραθέτω ένα μικρό γλωσσάρι που είχε φτιαχτεί κάποτε κάπου αλλού με αφορμή μια κουβέντα για το τραγούδι. Προσθήκες και βελτιώσεις επιθυμητές.

Μιχάλης Ζαμπέτας - Ο Μπάρμπας Μου Ο Παναής

Είχα ένα μπάρμπα εγώ νταή
Τον ξακουστό τον Παναγή
Καμάρι κι ασικλίκι
Λάζο στη μέση του χωστό
Μουστάκι μαύρο γυριστό
Καφέ αμάν και αγαπητιλίκι

Μες τα Βουρλά κατιρματζής
αντάμης και κοντραμπατζής
και της τουρκιάς ο τρόμος
καβάλα σε λιγνό φαρί
το μάτι του θόλο βαρύ
πατούσε κι έτρεμε ο δρόμος

Είχε σκοτώσει τσαντιρμά
Όταν περνούσε κατσιρμά
Μπροστά απ’ το καρακόλι
Για να γλιτώσει τα καπνά
Σκαρφάλωσε από τα βουνά
Και τα φευγάτισε στην Πόλη

Τσακιρισμένος μια βραδιά
Κι ως ήταν άντρας με καρδιά
Τον βάρεσε η τρέλα
Και μπαμ και μπουμ τις πιστολιές
Ξεσήκωσε τις γειτονιές
Κι έσπασε δυο μπορντέλα

Φτωχό σαν λάχαινε να δει
Δάκρυζε σαν μικρό παιδί
Κι ως είχε και παράδες
Κάθε Χριστού και Πασχαλιά
Μοίραζε ψώνια αγκαλιά
Στους φτωχομαχαλάδες

Η μάνα μου η Αλισαβώ
Και η νενέ μου η Τζεβώ
είχαν συχνά μπελάδες
γιατί μας βγάζαν αβανιές
Πως στου σπιτιού μας τις γωνιές
Κρύβαμε κατιρμάδες

Και κάποιο δειλινό μουντό
Μας τον εφέραν σηκωτό
Στο σπίτι λαβωμένο
Με ματωμένη τραχηλιά
Σπασμένη ραχοκοκαλιά
Πολύ βαριά μαχαιρωμένο

Και πρίν χάραξει η αυγή
Και πριν ο ήλιος καλοβγεί
Τον στόλιζαν στη κάσα
Τον κλαίει Τσεσμές και Αϊβαλί
Τον μπάρμπα μου τον Παναή
Πήρ’ η Τουρκιά ανάσα

Τον έφαγε μια παστρικιά
Μια του παλιά αγαπητικιά
Αχ έρημη αγάπη
Γιατί ο μπάρμπας μου θαρρώ
Κρυφά της τάχε από καιρό
Με την Αγγέλα του Αράπη

Και την παράλλη την αυγή
Βγάζει η Τουρκιά διαταγή
Ο κιρχανάς να κλείσει
Μη σκοτωθεί κι άλλος ραγιάς
Απ’ τα σεκλέτια της καρδιάς
Κι η ρωμιοσύνη σβήσει

Μα σβήστηκε ο Παναής
Απ’ τα κιτάπια της ζωής
ας έχει σχώριο η ψυχή του
Αυτόν που έτρεμε η Τουρκιά
Τον έφαγε η αγαπητικιά
Και πήγε τσάμπα η ζωή του

(Μεγάλωσα κι εγώ που λες
Κοπέλα μες τις κοπελιές
Και τ’ Αϊβαλιού λουλούδι
Τον μπάρμπα μου δεν τον ξεχνώ
Κι έκατσα αυτό το δειλινό
Και σας τον έκανα τραγούδι)

 

Για τις παλιές λέξεις στους στίχους κατά σειρά εμφανίσεως:

Το λάζο είναι σουγιάς, σπαστό μαχαιράκι

Χωστό θα πει κρυφό

Το γυριστό μουστάκι ένδειξη κοκκεταρίας.

Τσαντιρμάς όντως ο μπάτσος

Κατσιρμά ως επίρρημα σημαίνει κρυφά. Στις αρχές του αιώνα οι σχολικές κοπάνες λεγόντουσαν κατσιρμάδες (κρυψίματα)

Καρακόλι είναι η περίπολος αλλά και η ενέδρα. Μάλλον εδώ το πρώτο. Η έννοια μπάτσος εμφανίστηκε μετά το 22 και η έννοια στρατονόμος μεταδικτατορικά.

Κατιρματζής είναι ο λαθρέμπορος. Επί Οθωμανών υπήρχε ένας τεράστιος υπόκοσμος που ζούσε από το λαθρεμπόριο καπνών για το οποίο υπήρχε αυστηρότατος έλεγχος. Οι έλληνες της ανατολής πρωτοστατούσαν σε αυτή τη δραστηριότητα.

Αντάμης είναι ο παλληκαράς. Στην πελλοπόννησο προφέρεται αδάμης.

Κοντραμπατζής είναι πάλι ο λαθρέμπορος αλλά ο θαλάσσιος

το μάτι του θόλο βαρύ είναι ένας υπαινιγμός για τη χρήση χασίς

Τσακιρισμένος πάει να πει σε τσακίρ κέφι, μεθυσμένος

Αλισαβώ είναι χαϊδευτικό του Ελισσάβετ. Τυπικό μικρασιάτικο. Το Τζεβώ δεν ξέρω, φαντάζομαι του Ευγενία ή του Ευτυχία

Νένε η γιαγιά

Αβανιά είναι η κακογλωσσιά

Κατιρμάδες τα λαθραία

Παστρικιά είναι η πόρνη. Βλέπετε οι πόρνες ήταν οι μόνες γυναίκες που πλένονταν,τακτικά,την ωραία εκείνη εποχή που η καθαριότητα θεωρούνταν ανήθικη

Κιρχανάς ή κερχανάς κανονικά το μαγαζί. Εδώ το μπουρδέλο. Η παράγωγη λέξη κερχανατζής που είναι ακόμα σε χρήση σημαίνει μαγαζάτορας ή μπουρδελιάρης.

ΕΝΩΣΗ ΒΟΥΡΛΙΩΤΩΝ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

Στίχοι Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου.

 

———————————————————————————————–

youtube.com

  pentepente